Trang phục dân tộc Thái

Trang phục Thái nổi tiếng bởi sự hài hòa giữa “cái che và cái phô ra, giữa cái giản dị mà không kém phần lộng lẫy”.

Khu vực Tây Bắc Việt Nam và miền núi các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An là địa bàn sinh sống của nhiều tộc người khác nhau, trong đó chiếm số lượng đông đảo nhất là người Thái. Lịch sử người Thái ở Thanh Hóa có quan hệ gần gũi và chặt chẽ với người Thái ở Tây Bắc. Chính sự gần gũi này dẫn đến trang phục của người Thái Thanh Hóa có điểm tương đồng với người Thái ở Tây Bắc, nhưng bên cạnh đó có những điểm khác nhau tạo nên sự đa dạng trong những bộ trang phục phụ nữ dân tộc Thái nói chung.

Phụ nữ Thái mặc váy, áo cóm đã thướt tha, duyên dáng, lại kết hợp chiếc khăn piêu đội đầu càng tôn thêm vẻ đẹp rực rỡ

Trang phục nữ: Một bộ trang phục truyền thống phụ nữ Thái gồm: áo cóm ngắn, áo cóm dài, váy, thắt lưng, khăn (piêu), nón (cúp), xà cạp, các loại hoa tai, vòng cổ, vòng tay và xà tích.

Áo cóm

Trước đây, những chiếc áo cóm được người phụ nữ Thái cắt may đơn giản, tuân thủ theo đúng cách truyền thống như: áo được may bằng vải nhuộm chàm, dài tay… Ngày nay, áo cóm tuy vẫn đảm bảo những nét cơ bản, nhưng có thể sử dụng nhiều loại vải khác nhau với nhiều màu sắc rực rỡ, tay áo có thể may bồng hoặc không.

Khuy bướm thường có 13 đôi, có nhiều hình dáng khác nhau như: hình con bướm, con nhện, lá cây

Dù là thời điểm nào, chiếc áo cóm luôn được may bó sát người, gấu áo vừa chấm cạp váy, rất kín đáo nhưng vẫn làm tôn thêm những đường nét trên cơ thể của người phụ nữ. Điểm nổi bật nhất trên chiếc áo Cóm của phụ nữ Thái đó là 2 hàng khuy bướm mang nhiều ý nghĩa về nhân sinh.

Một bên là đại diện cho hàng khuy bướm đực, một bên là hàng khuy bướm cái được cài đan xen vào nhau tạo thành một đường thẳng rất đẹp và nổi bật trên nền áo. Khuy bướm thường có 13 đôi, có nhiều hình dáng khác nhau như: hình con bướm, con nhện, con ve hay hình lá cây…

Váy

Váy (xỉn) cùng với áo cóm tạo nên dáng nét chính của bộ nữ phục Thái. Phụ nữ Thái mặc váy hai lớp: váy trắng lót bên trong và và váy chàm mặc ngoài. Váy được mặc theo kiểu thắt cổm. Đầu mép phải, trái của váy đều phải gập vào giữa bụng ở một điểm cố định tạo ra đường xếp biểu hiện che giữ phần kín đáo nhất của cơ thể và kéo phần váy phía sau sát vào thân để tạo đường cong từ lưng, eo xuống mông tạo ra những nét cần phô của cơ thể người phụ nữ.

Váy của phụ nữ Thái ngoài chức năng che cơ thể làm đẹp còn thể hiện sự phân biệt giới tính của trang phục

cách mặc váy như vậy còn tạo cho đôi chân cử động dễ dàng đi lại. Dải cạp váy là để gập mép vào và gập xuống sao cho thắt lưng nổi cộm lộ rõ đường nét thắt eo. Váy của phụ nữ Thái ngoài chức năng che cơ thể làm đẹp còn thể hiện sự phân biệt giới tính của trang phục. Váy cũng được phân thành 2 loại: Váy mặc khi lao động, váy mặc đi chơi. Váy mặc khi lao động không có hoa văn, còn váy đi chơi được thêu hoa văn đẹp mắt.

Váy mặc khi lao động của người Thái thường không có hoa văn

Thắt lưng

Thắt lưng (xài ẻo) làm bằng vải tơ tằm hay sợi bông màu xanh lam hoặc tím xẫm, giữ cho cạp váy quấn chặt lấy eo bụng. Là một bộ phận quan trọng không thể thiếu trong bộ trang phục nữ. Ở 2 đầu thắt lưng được khâu thêm 2 mẩu vải khác màu vải bông, khi thắt váy có thể buông xuống cho đẹp, hoặc dắt kĩ vào trong thắt lưng cho chặt, không trơn khỏi bị tuột thắt lưng.

Khi thắt váy thắt lưng được trùm ra che phần kín của cạp váy hở ra một đường phía trên tạo thêm màu sắc cho bộ trang phục.

Xà cạp

Xà cạp được cắt theo hình tam giác cân, cạnh góc vuông có độ dài 1 khổ vải 40 cm, độ dài của xà cạp bằng nửa sải vải và có thêm 1 đoạn dây dài nối vào đuôi để buộc xà cạp cho chặt. Xà cạp thường dùng để quấn khi đi làm, bảo vệ đôi chân khỏi bị cào xước.

Về trang sức:

Phụ nữ Thái Tây Bắc và Thanh Hóa thường đeo vòng tay, vòng cổ và hoa tai. Tuy nhiên, có đôi nét khác nhau về đặc điểm hình thức trong các loại trang sức này. Đồ trang sức của phụ nữ Thái được làm từ nhiều chất liệu, song phổ biến vẫn là vàng, bạc. Hoa văn được trang trí trên trang sức được tạo tùy hình dáng của từng loại đồ vật.

Chiếc khăn Piêu của người Thái được thêu thùa rất cầu kỳ, với đường nét tinh sảo và hoa văn mang đậm chất núi rừng hoang sơ cùng màu sắc sặc sỡ

Nói về bộ trang phục nữ Thái không thể thiếu chiếc khăn Piêu. Chiếc khăn Piêu được các cô gái Thái thêu thùa rất cầu kỳ, với đường nét tinh sảo và hoa văn mang đậm chất núi rừng hoang sơ cùng màu sắc sặc sỡ, thể hiện tình yêu, sức mạnh nữ tính. Đặc biệt, phụ nữ Thái khi đi lễ hội không thể thiếu chiếc khăn Piêu cầm tay. Ngoài ra, phụ nữ Thái rất thích đeo các đồ trang sức, như: Vòng cổ, vòng tay, hoa tai, trâm cài tóc, xà tích và cả cúc bạc.

Đặc biệt, phụ nữ Thái khi đi lễ hội không thể thiếu chiếc khăn Piêu cầm tay

Các nhóm người Thái như Thái Đen, Thái Trắng đều có nhiều điểm chung trong trang phục hằng ngày nhưng trong đó, vẫn nổi bật bản sắc riêng để phân biệt.

Trang phục phụ nữ Thái trắng

Trang phục của phụ nữ người Thái trắng có những điểm khác biệt so với Thái đen như: Áo cóm của phụ nữ Thái trắng xẻ ngực chữ V phía trước, nẹp vải đen, màu áo chủ yếu là trắng, hồng, xanh lơ….

Áo cóm của phụ nữ Thái trắng xẻ ngực chữ V phía trước, nẹp vải đen

Phụ nữ Thái trắng mặc váy quấn, đen trơn, đầu váy thường có màu trắng, thân váy màu đen không thêu, chân váy có thêu, dệt hoa văn. Khăn đội đầu có màu trắng trơn hoặc chàm. Thắt lưng làm bằng cotton hoặc tơ tằm màu xanh hoặc màu tím nhạt. Túi đeo vai của người Thái trắng được làm bằng vải cotton trắng và pha lẫn những đường kẻ xọc màu tối hẹp.

Phụ nữ chưa chồng búi tóc sau gáy, có chồng búi trên đỉnh đầu, họ có loại nón rộng vành

Trong những dịp hội hè, phụ nữ Thái Trắng thường mặc áo dài màu đen. Đây là loại áo dài thụng thân thẳng, không lượn nách, được trang trí bằng vải “khít” ở giữa thân có tua vải phủ từ vai xuống ngực, nách áo trang trí theo lối đáp hai mảng hoa văn trong bố cục hình tam giác.

Trang phục của phụ nữ dân tộc Thái đen

Người Thái đen cư trú chủ yếu ở tỉnh Sơn La, dãy Hoàng Liên Sơn và các huyện Điện Biên, Tuần Giáo tỉnh Lai Châu. Ngoài ra, họ còn sinh sống ở các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh… Bộ trang phục phụ nữ Thái đen mang sắc thái riêng. Bộ trang phục của phụ nữ Thái đen tỉnh Sơn La. Bộ trang phục phụ nữ Thái gồm váy, áo, khăn piêu và đồ trang sức.

Cổ áo tròn, đứng, được viền tinh tế bên trong, chỉ để lộ 1 đường nhỏ, tạo cho cổ áo đứng, ôm và cho tay áo có độ tròn tự nhiên

Người phụ nữ Thái Đen mặc áo cóm (xửa cóm) màu tối (chàm hoặc đen), nhưng ngày nay áo được may với nhiều màu sắc sặc sỡ hơn, cổ áo thường là loại cổ tròn, đứng. Phần cổ áo và tay áo được viền tinh tế bên trong, chỉ để lộ 1 đường nhỏ, tạo cho cổ áo đứng, ôm và cho tay áo có độ tròn tự nhiên. Phần nẹp áo được làm bằng vải sẫm màu tạo sự nổi bật. Trên phần nẹp áo được “đơm” những hàng cúc bạc, hình con bướm, con ve, con ong…

Hàng cúc áo cũng thể hiện con người có nam có nữ nên cúc áo cũng phải có con đực con cái. Với phụ nữ đã có chồng thì số hàng cúc sẽ chẵn thể hiện rằng người mặc chiếc áo đã có đôi có cặp. Còn với những cô gái chưa chồng thì số hàng cúc sẽ lẻ có thể là 11,13… Điều đó cũng mách bảo rằng cô gái mặc chiếc áo đó chưa có chồng, đang tìm cho đủ đôi, đủ cặp.

Chiếc váy của người Thái đen được làm bằng vải bông, được nhuộm chàm, nay thường được làm bằng vải nhung hay sa-tanh. Chiều dài của váy theo chiều cao của người mặc. Cạp váy bằng vải kẻ thổ cẩm, mép dưới váy cũng được viền tinh tế bằng vải thổ cẩm đỏ

Đặc biệt phụ nữ Thái đen, nhất là ở Điện Biên không thể thiếu đó là chiếc khăn piêu, chiếc khăn mang một nét riêng thật hấp dẫn và độc đáo, đây cũng chính là điểm khác biệt cơ bản để phân biệt hai nhóm dân tộc Thái trắng và Thái đen này. Ngoài ra phụ nữ Thái Đen khi có chồng sẽ búi tóc lên đỉnh đầu gọi là tằng cẩu. Còn người Thái Trắng không xuất hiện phong tục này mà chỉ búi ra phía sau.

Phụ nữ Thái mặc váy, áo cóm đã thướt tha, duyên dáng, lại kết hợp chiếc khăn piêu đội đầu càng tôn thêm vẻ đẹp rực rỡ

Dù xã hội ngày một phát triển, giao thoa nhiều trang phục của các dân tộc, nhưng trang phục váy áo truyền thống của phụ nữ Thái vẫn được chị em trưng diện trong các ngày lễ Tết, ngày hội của bản, như một nét đẹp văn hóa riêng của dân tộc mình.

 

Tham khảo:

– Thế giới váy đẹp nữ tính và thanh lịch dành cho phái đẹp
– Các mẫu áo khoác nữ Hàn Quốc sang trọng, thời thượng
– Bộ sưu tập áo gile Hàn đơn giản mà tinh tế